Uit het debat met Arno Dolders (klik hier) naar aanleiding van zijn artikel in het Financieele Dagblad en mijn reactie in twee blogs zijn een paar interessante gezichtspunten naar voren gekomen.

In de eerste plaats is mijn vraag: “Welke financiële adviezen bedoelt Dolders?” helder in beeld gekomen.

Arno Dolders splitst deze tijdens het debat in drieën:

· Rondom wonen (hypotheek)

· Zekerheid (overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico)

· Oudedagsvoorziening.

Rondom wonen

Tijdens het debat zegt Dolders dat het door hem geschetste probleem (‘veel mensen ontberen het nodige financiële advies’ daar nog wel mee valt. Op zichzelf accepteert de consument dat hij voor een hypotheekadvies moet betalen. Zij het dat deze vaak meegefinancierd kan worden. En dat is – aldus Dolders - vanaf 2018 een punt, omdat je vanaf dan niet meer dan 100% van de waarde van het huis gefinancierd kan worden. Dus niets extra’s. Dus ook de advieskosten niet. Maar op dit moment dus feitelijk geen probleem. Behalve dan dat banken het volgens Arno Dolders optisch goedkoper kunnen adviseren dan een onafhankelijk adviseur.

Mijn opvatting daarover is: de consument wil in wezen geen hypotheek. Hij wil een huis. Heeft daarvoor doorgaans niet genoeg geld en went zich tot partijen die hem daaraan kunnen helpen. Als hij van een ‘onafhankelijk adviseur’ te horen krijgt dat deze hem een hypotheek kan leveren voor een prijs tussen € 1.700 en € 2.400 en de bank stelt dat hij deze daar kan krijgen voor € 800 dan lijkt het vrij logisch dat een consument kiest voor die van de bank. Maar…..het betekent dat hij de toegevoegde waarde van de onafhankelijk adviseur (die namelijk met de consument mee denkt, hem helpt kiezen en voor hem de markt afstruint om hem een zo optimaal mogelijke hypotheek te leveren) én ‘de bediening door de bank’ (=hypotheekverkoop) niet voldoende voor ogen heeft. Een onafhankelijk adviseur is – als het goed is – iets volstrekt anders dan een bank of een verzekeraar. Maar als de consument dat niet ziet, aan wie ligt dat dan?

Zekerheid

In het debat spitst Arno Dolders dit toe op het risico van overlijden en arbeidsongeschiktheid. Dolders ziet met name in eigen huis dat er in 2013 een terugloop is van 25% in de productie van overlijdensrisicoverzekeringen. Ik ben het met hem eens dat het geen intrinsieke behoefte is van een consument om over deze risico’s na te denken. Maar moet je daarvoor de wet (weer) veranderen en dus weer een aantal mensen provisie gaan verlenen opdat zij (dan blijkbaar) de prikkel hebben om de consumenten te bewegen het risico in te zien en te verzekeren? Daarbij merkte Arno Dolders overigens na afloop van het debat nog op dat hij niet wil dat de adviseur van tevoren er van uit gaat dat er ook werkelijk een verzekering wordt gesloten. Dát zou moeten afhangen van de inventarisatie. Desgevraagd meldde Dolders dat de adviseur dan aan de consument vooraf bekend moet maken hoeveel dat ‘inventarisatie-/adviestraject’ zou moeten kosten en dat het de klant heel duidelijk zou moeten zijn dat - als het niet tot een verzekering zou komen (omdat het risico er niet zou zijn) - de klant de advieskosten direct zou moeten betalen. Dolders noemde tijdens het debat dat zo’n analyse ca € 300 zou moeten kosten. Ik vraag me af hoeveel consumenten (en zeker zij met een smalle portemonnee, waarvoor Dolders zegt op te komen) dat geld daarvoor over hebben. De vraag is ook of het zoveel moet kosten. Bij een gemiddeld huishouden zou toch al vrij snel boven tafel moeten kunnen komen óf en zo ja, wat het risico is. En als het risico er is al vrij snel een verzekering te sluiten moet zijn.

Bewustwording van het risico los je m.i. niet op door verkopende ‘adviseurs’ daartoe te bewegen. Veel meer zullen overheid, pensioenfondsen en het Verbond van Verzekeraars daarvoor campagnes moeten ontwikkelen. Daarbij is het overigens ook interessant eens te onderzoeken hoe groot de risico’s werkelijk zijn voor de consument én de maatschappij als geheel.

Oudedagsvoorziening

Arno Dolders wees er op dat pensioenrechten omlaag gaan. Maar zijn provisie gedreven adviseurs dan de weg om dat aan het volk bekend te maken? Hier ben ik het ook eens met Dolders dat de consument het weinig interesseert. Maar hoe komt dat? De consument blijkt volgens onderzoek niet verder te willen kijken dan tien jaar vooruit. EN hij ziet dat de huidige generatie senioren een (steeds toenemend) aanvullend pensioen heeft boven de AOW. En als hij zich er in verdiept merkt hij dat men het vanuit de financiële sector al ‘complex’ noemt als men het over ‘pensioen’ gaat hebben. Veel consumenten zijn al geholpen als ze een snelle globale indicatie kunnen krijgen van hoe de pensioenvlag ervoor staat. En dat kan al. Bijvoorbeeld de Pensioenschijf-van-vijf op de site van het Nibud of de tool “Straks: Pensioen” in AFAS Personal Plus. Maar ga geen (online) opties aanbieden, waar de consument meer dan zes gegevens moet gaan invullen. Dat blijkt in de praktijk alleen te werken voor freaks. Voor een snelle, hapklare brok informatie zullen pensioenfondsen, verzekeraars én vermogensbeheerders hun gegevens pijlsnel ter beschikking moeten stellen aan software leveranciers. Deze kunnen dan de consument laten zien: ‘het is jofel’, ‘het is maar zo-zo’ of ‘dit gaat niet goed’.

Intermediair-verzekeraar

Mijns inziens speelt er nog wat anders. Arno Dolders zegt in het debat dat als iemand zaken doet met een bank die bank het geld geeft (bij een hypotheek), het ‘opbouwproduct’ verzorgt én de verzekering sluit (via een dochter). Blijkbaar doet dan een maatschappij als Legal & General niet mee en dat doet zeer. Zeker als blijkt dat het intermediair de producten ook niet meer verkocht …eh… geadviseerd krijgt.

Meer intermediair-verzekeraars zullen dit probleem ondervinden. Maar vast houden, nee terug willen naar het via provisie beloonde intermediair lijkt mij niet de weg. M.i. moeten partijen als Legal & General (ook) de poorten openen voor consument die (al dan niet geholpen door een adviseur) besluiten om zich te verzekeren. Want dat wordt de toekomst. Een adviseur, een financiële praatpaal, een buddy die tegen zijn klant zegt hoe hij een verzekering af kan sluiten. En verder niet tussen consument en verzekeraar in zit. Maar naast de klant staat.