Oei! Even niet mee gekregen. De brief van Staatssecretaris van Sociale Zaken Klijnsma van 4 november 2103, waarin zij met ingang van 1 januari 2014 de Pensioenknip verbiedt.

Pensioenknip? Ja. Stel: jouw werkgever heeft een pensioen voor je geregeld bij een verzekeringsmaatschappij. In zo’n vorm dat er een kapitaal beschikbaar komt op je pensioendatum. Dat kapitaal mag je niet opvragen en mee naar de Bahama’s gaan. Dat moet omgezet worden in periodieke pensioen-uitkeringen zo lang je leeft. Verzekeringstechnisch een vorm van lijfrente.

Stel nu verder dat je vandaag een brief krijgt van de verzekeraar dat er binnenkort € 100.000 beschikbaar komt. De verzekeraar gaat berekenen hoe hoog de uitkering gaat worden.

Levens- en sterftekansen

Hij moet bedenken hoe lang hij zal moeten uitkeren. Dus houdt rekening met levens- en sterftekansen. Want aan de ene verzekerde zal hij tot zijn 105-e uit moeten keren. En aan de andere verzekerde maar een jaar. Immers, de uitkering stopt bij overlijden.

Rentevergoeding

De verzekeraar houdt die € 100.000 voorlopig onder zich en kan daarop rendement maken. Hoeveel dat de komende vijf, tien, twintig, veertig jaar zal zijn weet niemand. Ook de verzekeraar niet. Dus gaat hij uit van de huidige rentestand. Die ligt op dit moment rond 1,5% a 2%.

Levenslang geen hogere vergoeding!

Je moet als consument dit aanbod accepteren. Want pensioen is een levenslange uitkering. Maar wat gebeurt er nou als de verzekeraar straks een hoger rendement gaat maken? Daar profiteer je als gepensioneerde niet van mee! Eigenlijk te gek voor woorden. Een aantal jaren geleden bedacht men daarom de Pensioenknip.

Er wordt berekend dat uit die € 100.000 er levenslang een uitkering zou kunnen komen van bijvoorbeeld € 6.000 per jaar. Die uitkering verzekert men dan voor vijf jaar. Daarvoor is - laten we zeggen - € 30.000 nodig. De rest van het kapitaal - € 70.000 – wordt vijf jaar opzij gezet. Dat levert dan na die vijf jaar bijvoorbeeld € 76.000 op.

Dit alles in de hoop dat de rente, waarmee de verzekeraar rekent na die vijf jaar (wat) hoger zal zijn en de uitkeringsgerechtigde dan méér zou gaan krijgen dan € 6.000 per jaar.

Dit is op zich een stap in de richting om de consument mee te laten profiteren van een betere rentevergoeding.

Pensioenknip verboden

Staatssecretaris Klijnsma heeft dat echter verboden. Volgens haar evaluatie hebben maar een beperkt aantal mensen mee gedaan. 1% of zo’n 100 personen. De meesten komen nu aan het eind van de vijf-jaarsperiode en hebben niet geprofiteerd van een rentestijging. Integendeel. De rente is verder gedaald sinds 2009. Dus voor hen heeft het niet gewerkt.

Verder zou dit systeem extra advies vergen en extra uitvoeringskosten. Dat zou in het nadeel zijn van de gepensioneerde.

Sociaal?

Je vraagt je af waarom een Staatssecretaris van SOCIALE ZAKEN het systeem juist nu verbiedt. Ja, de rente is lager dan in 2009. Maar de kans op erg veel lager is minder groot dan dat deze de komende tien, twintig jaar weer hoger wordt. Dus zeker vanaf nu moeten consumenten van het systeem kunnen profiteren. Je vraagt je ook af waarom maar 1% van de blijkbaar 10.000 mensen van de Pensioenknip gebruik heeft gemaakt.

Iedere weldenkend mens zal het niet accepteren dat hij levenslang een vergoeding van 1,5% a 2% zal gaan krijgen zonder ooit een kans op meer. Is dit wel voldoende verteld aan die consument?

Door de verzekeraar? Waarschijnlijk niet. Die lacht in zijn vuistje. Want als straks de rente weer aantrekt heeft hij de winst. En ze zullen krokodillentranen hebben gehuild bij de staats dat het ‘toch wel heel veel extra uitvoeringskosten met zich mee brengt’. Want hoe komt Klijnsma anders aan dat argument?

Is het de consument verteld door de adviseur? Velen zullen het misschien ook gemakkelijker hebben gevonden om tegen de klant te zeggen: “hier is het aanbod van de verzekeraar. Teken bij het kruisje en ik ben weg”. Want de praktijk is dat de consument een brief krijgt van de verzekeringsmaatschappij waarin het beschikbaar komen van het kapitaal wordt aangekondigd en welke uitkering zal gaan krijgen. Velen zullen dat als een voldongen feit accepteren.

Het is onbegrijpelijk en belachelijk dat juist een Staatssecretaris van SOCIALE Zaken deze maatregel heeft genomen. Ze hoefde deze maatregel helemaal niet te torpederen. Op zijn minst gewoon laten bestaan. En bevorderen dat verzekeraars en pensioenadviseurs het beter uit zouden gaan leggen aan hun klanten.

Wie komt er nu op voor de gedupeerde burgers?

Winstdelende lijfrenten

Overigens is de Pensioenknip nog steeds een gekunstelde vorm om consumenten te laten profiteren van een mogelijke rentestijging in de toekomst. Dat ook ‘verkeerd’ uit kan pakken zoals we de afgelopen vijf jaar hebben bezien. Maar waarom dan niet een vorm van ‘winstdeling’ zoals dat bij kapitaalverzekeringen geldt?

Nabrander

Michael Visser wees me er op dat Tweede Kamerlid Helma Lodders (VVD) in december 2013 de regering heeft opgeroepen om de mogelijkheden voor verzekerde te verbeteren. (Klik hiernaast) hier)

Emile Soetendaal / SZW twitterde dat een onderzoek in de week van 24 maart gaat beginnen. SZW gaat eerst met verzekeraars om de tafel. Mjah... Valt uit die hoek veel te verwachten? Welke 'machtsmiddelen' heeft SZW om in de private overeenkomsten tussen verzekeraars en werkgevers / werknemers 'in te grijpen? Ik ben zeer benieuwd.

Maar waarom dan de 'pensioenknip' verbieden? Daarmee lijk je eerst oude schoenen weg te gooien voordat je nieuwe hebt.

Deze blog is oorspronkelijk gepubliceerd op 22 maart 2014